تعیین موقعیت نسبی متفاوت از تعیین موقعیت مطلق می باشد. یک گیرنده مستقل، باید بر مبنای اطلاعات پیغام ناوبری عمل تعیین موقعیت را انجام دهد. اما در تعیین موقعیت نسبی موقعيت نقطه مجهول نسبت به یک نقطه معلوم تعیین می شود (به عبارت دیگر بر مبنای تعریف BASE LINE). برخی تصور می کنند تعیین موقعیت نسبی و تفاضلی مفهموم یکسانی دارند در حالی که تعیین موقعیت تفاضلی روشی است که فقط از اندازه گیری های کد استفاده می کند، بسته به وسیله اندازه گیری دقت قابل حصول در حدود 0.5 الی 1 متر می باشد. معادله DGPS از ايستگاه هاي مرجعی در سطح زمين استفاده مي كند كه ماهواره ها را ردیابی مي كنند. سپس اطلاعات مربوط به تصحیح توسط این مرجع ها محاسبه شده و از طریق سامانه های مخابراتی به سایر گیرنده های سازگار با سامانه مخابراتی مذکور ارسال می گردند. اين اطلاعات توسط آنتن گيرنده دريافت شده و به اين ترتيب مختصات آن اصالح مي شود. در تعیین موقعیت نسبی هم از اندازه گیری های فاز و هم از اندازه گیری های کد استفاده می شود. یک مثال مورد استفاده برای این روش روش تعیین موقعیت آنی (RTK) می باشد که در گیرنده های دوفرکانسه استفاده می شود. روش نقشه برداري RTK یکی از جالبترین اختراع ها در زمينه تعيين موقعيت نسبي است كه در آن دو گيرنده براي جمع آوري همزمان مشاهده های فاز، به وسيله راديو و یا اینترنت به هم مرتبط مي شوند. اين روش در تمامي تعيين موقعيت هاي دقيق همچون كاداستر، پيمايش، ناوبري، Mobile Mapping و … قابل استفاده است.
روشهای تعیین موقعیت نسبی شامل روش های RTK، استاتیک، PPK و ایست رو (Stop and Go) می باشد که در ذیل مختصرا شرح داده می شود:
روش تعیین موقعیت آنی یا RTK مخفف عبارت Real Time Kinematic می باشد. تعیین موقعیت تفاضلی با استفاده از فاز موج حامل را RTK می گویند. با استفاده از این روش می‌توان به صورت آنی به دقت‌های سانتیمتر نیز رسید. در این روش یک گیرنده مبنا، روی یک نقطه با مختصات معلوم مستقر شده و داده‌ها به صورت آنی (real-time) به گیرنده متحرک فرستاده می‌شوند. گیرنده متحرک با دریافت و پردازش این داده ها دقت تعیین موقعیت را بهبود می دهد. در این روش خطای تعیین موقعیت، با افزایش فاصله بین گیرنده مرجع و متحرک افزایش پیدا می کند. روش RTK به دو صورت کلاسیک و RTK تحت وب می باشد. در روش کلاسیک یک گیرنده روی نقطه معلوم مستقر شده و تصحیحات را از طریق رادیو به گیرنده متحرک ارسال می کند. در روش RTK تحت وب دریافت تصحیحات بصورت اینترنتی می باشد، و تنها با یک گیرنده می توان تعیین موقعیت نمود. RTK تحت وب نیز بصورت تک ایستگاه و شبکه می باشد.
در این روش حداقل یکی از نقاط دارای مختصات معلوم است. یک گیرنده بر روی نقطه معلوم و گیرنده دیگر بر روی نقطه مجهول قرار می گیرد، در این روش هر دو گیرنده باید بصورت همزمان مشاهدات را انجام دهند. اساس این روش تشکیل خط مبنا و حل بردار مبنا می باشد. در این روش می توان به دقت میلیمتر نیز دست یافت. این روش برای ایجاد نقاط ماندگار و یا بنچ مارک کاربرد دارد. با افزایش مدت زمان برداشت و یا کاهش طول بیس لاین دقت افزایش می یابد.
این روش یک روش کینماتیک است. در این روش ابتدا initialization انجام شده و در نقاطی که نیاز به مختصات دقیق دارند به مدت چند دقیقه استقرار انجام می شود و با حفظ ارتباط با ماهواره ها تعیین موقعیت نقاط دیگر نیز انجام می شود. در این روش ابتدا در یکی از نقاط مجهول چند دقیقه مشاهده انجام می گیرد و به نقطه دیگر منتقل می شود و در آنجا نیز چند دقیقه مشاهده انجام می شود. این عمل برای تمام نقاط مجهول انجام شده وپس از مدت یک الی دو ساعت به نقطه مجهول اول باز گشته چند دقیقه مشاهده انجام می گیرد وسپس برای سایر نقاط مجهول نیز این کار انجام می گیرد.
این روش مشابه RTK هست. با این تفاوت که تصحیحات در روش RTK در لحظه و به صورت آنی اعمال می شود ولی در روش PPK به صورت غیرآنی و با پس پردازش اعمال می شود. در روش PPK مشابه روش استاتیک بایستی با یک نرم افزار مجزا پردازش توسط کاربر انجام شود و کیفیت نتایج به نحوه برداشت داده، شرایط محیطی لحظه برداشت و همچنین قدرت نرم افزار پردازشی وابسته است. روشهای RTK وPPK در قیاس با یکدیگر هر یک مزایای خاص خود را دارند. مزیت RTK مشاهده نتایج اندازه گیری به صورت لحظه ای و در زمان انجام عملیات نقشه برداری است و این به نقشه بردار کمک می کند که در مورد درستی و یا نادرستی نتایج در همان لحظه برداشت تصمیم گیری نماید و اشتباهات احتمالی را در همان لحظه کشف و حذف نماید. بدین ترتیب از حجم عملیات دفتری و همچنین از هزینه مراجعه مجدد به منطقه عملیاتی جهت برداشت و یا چک نمودن داده ها به شدت می کاهد.
مزیت اصلی روش PPK در مناطق و شرایطی است که امکانات ارتباط مخابراتی مناسب جهت دریافت تصحیحات به صورت آنی وجود ندارد. در این حالت می توان داده های خام را مشابه حالت STATIC در گیرنده ذخیره نمود و به کمک نرم افزار، پس پردازش نمود. در هنگام جمع آوری داده جهت PPK می توان در نقاط مورد نظر خود استقرار پیدا کرد و مشابه روش STOP&GO داده های بیشتری را برای این نقاط جمع آوری نمود. ضمن اینکه در این روش می توان موقعیت گیرنده در هر EPOCH در حین حرکت را نیز پس از پردازش مشاهده کرد.
همانطور که گفته شد روش های استاتیک (Static) و PPK نیاز به استفاده از یک نرم افزار برای پردازش دارند. سامانه شمیم یک سامانه آنلاین برای انجام پردازش ها به صورت پس پردازش (Post Process) می باشد. همچنین می توان از نرم افزار هایی همچون LGO برای پردازش های دفتری استفاده نمود.